Avrupa Uzay Ajansı'nın kar ve buz uydusu olan CryoSat-2, 8 Nisan 2010 tarihinde Baikonour Cosmodrone'dan yörüngeye fırlatılmıştı. Orijinal olarak üç buçuk yıllık bir görev periyodu için tasarlanmış olan CryoSat-2 2010 yılından beri faaliyet göstermekte olup, nominal görev ömrünü aştı. Airbus tarafından üretilen 720 kilogramlık uzay aracından alınan durumuna dair bilgiler aracı 2021 yılı sonuna kadar çalışır durumda tutulacak. Son on yılda uydu, yüzde 99'a yakın bir operasyonel kullanılabilirliğe ulaştı ve 1.400 km uzunluğunda kitaplık rafına eşdeğer ve 350 Terabayt veri sağladı.
CryoSat-2 son 10 yılda Dünya'nın değişen buz örtüsü ve kalınlığı hakkında zengin bir bilgi sağladı ve oşinografi, hidroloji ve jeodezi için değerli bir veri kaynağı olduğunu göstererek beklentileri aşan ve orijinal hedeflerinin ötesinde çok sayıda önemli sonuçlar verdi. CryoSat-2 aynı zamanda krayosfer ve onun iklim üzerindeki etkisini anlamamızda önemli katkılar sağladı.
Dünya'nın kara yüzeyinin onda biri sürekli olarak buz tabakaları veya buzullarla kaplıdır. Krayosferin parlak albedosu ise güneş ışığını uzaya yansıtırken bölgesel hava durumunu ve küresel okyanus akımlarını etkileyen varlığı ile küresel iklimin önemli bir düzenleyicisi olduğunu gösteriyor. Dünyanın tatlı suyunun yüzde 77'si buz içinde bulunur- ancak krayosfer küresel ısınmanın etkilerine son derece duyarlı görünüyor.
CryoSat tarafından sağlanan verilere örnek olarak, Antarktika'dan kaynaklanan buz kayıpları, 1992 yılından bu yana küresel deniz seviyelerini 7,6 mm arttırmış olup, bu artışın beşte ikisi (3,0 mm) son beş yılda oluşmuştur. Antarktika, küresel deniz seviyesini 58 metre yükseltecek kadar donmuş su depolamaktadır. Ne kadar buz kaybettiğini bilmek ise bugün ve gelecekte eriyen buz kütlelerinin küresel iklim değişikliği üzerindeki etkisini anlamak için bir anahtar niteliği taşıyor. Grönland, 16 yıllık bir dönemde 266 milyar ton buz kaybetmiştir.
CryoSat ölçümlerinin faydaları arasında deniz buzu, rüzgar ve dalgaları kapsayan operasyonel hizmetler ve denizcilik için yapılan batimetri ve buzdağı izleme imkanları da bulunmaktadır.
Radar altimetreleri değişen buz yüksekliği ve kütlesi hakkında veri toplamaktadır. ESA'nın CryoSat'ı özellikle deniz buzu ve kara buzu marjlarının kalınlığını doğru bir şekilde ölçmek için tasarlanmış ilk altimetre görevidir. CryoSat'ın iki anteni vardır, çift antenli radarı SIRAL, yüzümüzü çok hassas bir şekilde tarar ve gözlerimizin üç boyutlu bir görüşe olanak tanıdığı şekilde hassas bir derinlik algısı verir. Uzmanlar buna radar interferometrisi demektedir. Bu sistemle, ortalama bir ila üç santimetre hassasiyete ulaşılabilir. Ayrıca kutup denizlerinde, buzullarda veya buz tabakalarında çok dik duvarları olan homojen olmayan buz yapıları hakkında veri toplanabilmektedir. CryoSat'ın radar altimetresi gece gündüz çalışmakta ve bulut örtüsüne de nüfuz edebilmekte bu nedenle de çoğunlukla bulutlarla kaplı büyük kutup buz tabakalarının izlenmesi daha kolay olmaktadır.
Hibya Haber Ajansı
