Video paylaşımında bir endüstri standardı haline gelen Youtube, ailelere yönelik sosyal sorumluluklarını yerine getirebilmenin yanı sıra çocuklara uygun reklamlar sunabilmek amacıyla 2015 yılında ‘Youtube Kids’ adlı bir uygulama geliştirdi. Henüz Türkiye’de indirilemeyen bu uygulama ile sadece çocuklara yönelik kanallarda yer alan onaylı video içeriklerini sunulmakla birlikte, arama fonksiyonunun aktif hale getirilmesi durumunda önerilen içerikleri de hizmete sunuyor.
Yapay zeka yardımı ile klasik Youtube izleyicilerine olduğu gibi çocuklara da sıklıkla izledikleri içeriklere benzer videolar öneren bu sistemin reklam politikası ise sadece aile dostu ürünleri tanıtan reklamlara izin verilmesi yönünde.Ayrıca çocukları olumsuz etkileyeceği düşünülerek yiyecek ile içecek reklamlarına daprensip olarak izin verilmiyor.
Ülkemizde henüz bu uygulama yasal yollardan indirilemese de faklı şekillerde indirip kullanabilmek mümkün. Bununla birlikte, ülkemizde standart Youtube uygulaması ya da web sitesi üzerinden izlenebilen, çocuklara yönelik yerli ve yabancı video kanallarının sayısında da ciddi bir artış mevcut. Çocuklarını oyalamak isteyen aileler için bir imkân sağlayan bu videoların görüntülenme sayılarının yüz binler ile milyonlar arasında değişmesi bu segmente olan talebin yüksekliğini gösteriyor.
Buraya kadar özetlediğim durumu çocuk yetiştirmeye yönelik güzel gelişmeler olarak düşünebiliriz. Bununla birlikte, çocuklara yönelik Youtube paylaşımları konusu gerek çocuk psikolojisi, gerek e-ticaret gelir kaynakları, gerekse telif hakları ve vergilendirme açısından detaylı olarak incelemeyi gerektiren ciddi bir durum oluşturuyor. O yüzden bu konuyu farklı boyutlardan incelemekte fayda var.
Öncelikle, gerek ülkemizde, gerekse yurtdışında bu segmentte yer alan paylaşımların önemli bir kısmı uzman kontrolü dışında ‘youtuber’ (Youtube fenomeni!) olarak da bilinen bireyler tarafından hazırlanıyor ve çocuk gelişimine ciddi şekilde zarar verebilecek nitelikte videolardan oluşuyor. Gerek Türkçe gerekse İngilizce içerikli paylaşımlara hızla göz attığınızda en çok izlenen videolar arasında popüler çizgi film kahramanlarının yer aldığı ve çok sayıda amatörce hazırlanmış animasyonların yanı sıra daha sonra detaylı olarak inceleyeceğimiz özendirici oyuncak paketi açma videolarının ilk sıralarda yer aldığını görebilirsiniz.
Bahsettiğim sözde çocuklara yönelik hazırlanmış animasyonlar arasında şiddetin sıklıkla yer aldığını hatta masal kahramanlarına yönelik çok sayıda ahlaka aykırı tuvalet esprilerinden oluşan manzaralarının yer aldığı iğrenç görüntülerin bulunması gerçekten ürkütücü. Yapay zeka tarafından bu videolarbilgisayar, telefon ya da tablet ile başbaşa bırakılan bir çocuğa peşpeşe sunulması sebebiyle çoğu zaman ailelerin gözünden kaçabiliyor.
Bahsetmiş olduğum bu durum tüm dünyada uzun süredir tartışılan, şikayetlere ve hatta davalara sebep olan sıkıntılar arasında yer alıyor. Youtube yetkilileri bu tarz videoların şikayet edilmesi durumunda incelenerek ivedilikle çocuklara yönelik uygulamada bloke edildiğini ifade etse de ilgili videolara standart Youtube uygulaması ya da web üzerinden en çok izlenen görüntülere arasında kolaylıkla erişilebiliyor.
Çocuklara yönelik içerik sağlayan yapımcıların da şikayetçi olduğu bu duruma sebep olan bireylerin hazırladığı ve çocuk psikolojisine faydadan çok zarar veren çok sayıda videonun en önemli motivasyon kaynağı ise Google tarafından belirli sayının üzerinde izleyiciye ulaşan videolara yapılan telif ödemeleri. Ses sanatçılarının bile yeterli düzeyde gelir elde edemediği İnternet’ten kolay yoldan para kazanmanın dayanılmaz cazibesine kapılan çok sayıda birey, çocukları hedef kitle olarak belirleyip anlamsız içerikler paylaşmaktan çekinmiyorlar. Kazancın miktarı paylaşımlarınızın izlenme oranına göre değişse de bu konuda ismini deşifre etmek istemeyen ABD’li bir kadının 2015 yılında beş milyon Dolar civarında gelir elde etmeyi başardığı biliniyor!
Telif hakları açısından baktığımızda, Disney, Warner Bros ve Marvel gibi dev prodüksiyon şirketlerinin yapımları olan Spider Man, Karlar Ülkesi veSuperman gibi yapımlarda yer alan kahramanlar ile ülkemizde TRT vb. çocuk kanallarının gözdesi olan Keloğlan, Niloya ve Caillou gibi karakterlerin izinsiz olarak oldukça kalitesiz animasyonlarda yer alması ciddi bir hukuki problem oluşturuyor. Benzer bir şekilde bu kahramanların oyuncaklarının hareketlendirilip seslendirilmesinden oluşan çekimler de yapımcılardan hiçbir izin alınmadan gerçekleştirildiği için hukuki işlemler gerektirebilecek nitelikte.
Çocuk videoları arasından son yıllarda ciddi bir şekilde ön plana çıkmaya başlayan paket açma videoları ise başlı başına incelenmesi gereken bir başka ciddi sorun oluşturuyor. O yüzden de önümüzdeki haftalarda bu konuda yazmaya devam etmek istiyorum.
Sevgiyle Kalın!
