Genel nüfusta tütün, alkol ve madde kullanımına yönelik tutum ve davranış araştırması raporu yayımlandı. İlaç ve madde kullanımı tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de önemli bir sağlık sorunu.
Konuya ilişkin güvenilir ve kıyaslanabilir veriler elde etmek için, Türkiye’de halkının geneli arasında alkol, tütün, ilaç ve narkotik madde kullanımının kapsamı, şekli ve tutum-davranışların bilinmesi önem taşıyor. Bu çalışmada; Türkiye genelinde hane halkında, hayatında en az bir kere alkol, tütün, ilaç ve madde kullananlara yönelik tutum ve davranışların araştırılması ve aşağıda yer alan unsurların belirlenmesi amaçlandı. Kullanılan anket, EMCDDA (Avrupa Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi) Model Anketi kullanılarak bazı değişikliklerle geliştirilmiştir. 15-64 yaş arasındaki hane halkına yüz yüze uygulandı.
Kullanılan anketin özellikleri aşağıda yer almaktadır: · Güvenilir olması; genel sonuçların her yetki alanı ve bütün olarak Türkiye’deki uyuşturucu kullanımı yaygınlığına ilişkin istatistiksel açıdan güvenilir tahminleri yansıtması, · Türkiye ile ve mümkün olduğunca Avrupa Birliği’nin tümünde gerçekleştirilen benzer çalışmalarla kıyaslanabilir olması, · Sonuçların çeşitli demografik faktörler açısından analiz edilmesine olanak vermesi. Türkiye’de hane halkında alkol, tütün ve madde kullanımına yönelik tutum ve davranış araştırmasında 2018 yılında Türkiye’yi temsilen kesitsel olarak seçilen bir örneklem üzerinden çalışma yürütülmüştür.
TUBİM (Türkiye Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi) Genel Nüfus Araştırması çalışma grubu tarafından belirlenen illerde, TÜİK’ten (Türkiye İstatistik Kurumu) alınan adreslerde yüz yüze görüşme yöntemi ile araştırma gerçekleştirilmiştir.
26 ilde yapılan çalışmada TÜİK’ten temin edilen 100.000 örneklemden, 42.754 kişi ile başarılı görüşme gerçekleştirilmiştir. Araştırmada toplam 42.754 kişiye ulaşılmıştır, katılımcıların %52’si kadın (22.214 kişi), %48’i erkektir (20.540 kişi). %4,9’u (2.099 kişi) okul bitirmemiş (okuryazar değil), %32,4’ü (13.837 kişi) ilkokul mezunu (eski sistem), %14,5’i (6.201 kişi) ortaokul/ilköğretim mezunu, %18’i (7.690 kişi) normal lise mezunu, %5,1’i (2.188 kişi) meslek lisesi mezunu, %3,3’ü (1.425 kişi) 2 yıllık meslek yüksekokul mezunu, %10,6’sı (4.527 kişi) 4 yıllık üniversite mezunu, %6’sı (2.566 kişi) üniversite öğrencisi ve %4,5’i de (1.932 kişi) lise öğrencisidir. Katılımcıların %47’si (20.101 kişi)
Hayatında en az bir kere sigara, puro, pipo, nargile vb. bir tütün ürününü kullanmıştır (yaşam boyu prevalans). Erkeklerde bu oran %61,9 iken kadınlarda %32,2’dir. Tütün ürününü ilk kez deneme yaşı ortalaması 17,85 olarak ölçülmüştür.
Katılımcıların %22,1’i (9436 kişi) hayatında en az bir kere alkollü içecekleri kullanmıştır. (yaşam boyu prevalans). Erkeklerde bu oran %34,3 iken kadınlarda %10,7’dir. Alkollü içecekleri ilk kez deneme yaşı ortalaması 19,94 olarak ölçülmüştür. İncelenenlerin %5,8’i (2498 kişi) hayatında en az bir kere yatıştırıcı/sakinleştirici ilaç kullanmıştır (yaşam boyu prevalans). Erkeklerde bu oran %3,9 iken kadınlarda %7,7’dir.
Öte yandan ilaçları ilk kez kullanma yaşı ortalaması 32,26 olarak ölçülmüştür. Hayatında en az bir kere madde kullananların %20’si ilkokul mezunu, %18,3’ü ortaokul mezunu, %29,9’u ise lise mezunudur. En yoğun kullanım lise mezunu olan gruptadır. Madde kullanıcılarından halen lise öğrencisi olanların oranı %4,5 iken, halen üniversite öğrencisi olanlar %9,7’dir. Araştırmada hayatında en az bir kere madde kullananların %94’ü erkek, %6’sı ise kadındır. Kadınlarda hayatında en az bir kere madde kullanım oranı %0,3 iken erkeklerde bu oran %6,1’dir. Hayatında en az bir kere madde kullananların %20’si ilkokul mezunu, %18,3’ü ortaokul mezunu, %29,9’u ise lise mezunudur. En yoğun kullanım lise mezunu olan gruptadır. Madde kullanıcılarından halen lise öğrencisi olanların oranı %4,5 iken, halen üniversite öğrencisi olanlar %9,7’dir.
Genel nüfusun %15,5’i uyuşturucu bağımlısını “daha ziyade suçlu” görürken, %42,7’si “daha ziyade hasta”, %6,3’ü “ne suçlu ne hasta”, %30,5’i de “hem suçlu hem hasta” olarak görmektedir. Genel Nüfusun %70’i sigara kullanmayı hiç hoş görmezken, %81,5’i alkol kullanmayı, %97’si uyuşturucu kullanmayı, %93,3’ü de hekim önerisi dışında sakinleştirici/uyarıcı kullanmayı hiç hoş görmemektedir.
Genel Nüfusun %75,2’si sigara kullanmayı “ağır risk” olarak tanımlarken, %82,8’i alkol kullanmayı, %97,3’ü uyuşturucu kullanmayı, %92,1’i de hekim önerisi dışında sakinleştirici/uyarıcı kullanmayı ağır risk olarak tanımlamıştır. Genel Nüfusun “insanlar tıbbi gerekçeler olmaksızın madde kullanabilmeli” sorusuna %78,2’si “kesinlikle katılmıyorum” cevabı verirken, %8,3’ü “büyük ölçüde katılmıyorum”, %2,5’i “ne katılıyorum ne katılmıyorum”, %3,1’i “kesinlikle katılıyorum”, %3,1’i de “büyük ölçüde katılıyorum” cevabını vermiştir.
Hayatında en az bir kere madde kullananlar hane gelirine göre incelendiğinde en yüksek oran 2000-3000 TL (%25,2) arasında olduğu görülmektedir. En yoğun kullanımın hane geliri 1500 ile 4000 TL arasındadır (%61). Genel nüfusun %15,5’i uyuşturucu bağımlısını “daha ziyade suçlu” görürken, %42,7’si “daha ziyade hasta”, %6,3’ü “ne suçlu ne hasta”, %30,5’i de “hem suçlu hem hasta” olarak görmektedir. Genel Nüfusun %70’i sigara kullanmayı hiç hoş görmezken, %81,5’i alkol kullanmayı, %97’si uyuşturucu kullanmayı, %93,3’ü de hekim önerisi dışında sakinleştirici/uyarıcı kullanmayı hiç hoş görmemektedir.
Genel Nüfusun %75,2’si sigara kullanmayı “ağır risk” olarak tanımlarken, %82,8’i alkol kullanmayı, %97,3’ü uyuşturucu kullanmayı, %92,1’i de hekim önerisi dışında sakinleştirici/uyarıcı kullanmayı ağır risk olarak tanımlamıştır. Genel Nüfusun “insanlar tıbbi gerekçeler olmaksızın madde kullanabilmeli” sorusuna %78,2’si “kesinlikle katılmıyorum” cevabı verirken, %8,3’ü “büyük ölçüde katılmıyorum”, %2,5’i “ne katılıyorum ne katılmıyorum”, %3,1’i “kesinlikle katılıyorum”, %3,1’i de “büyük ölçüde katılıyorum” cevabını vermiştir.
Hayatında en az bir kere madde kullananların yaş gruplarına göre dağılımı incelendiğinde; 15-24 yaş grubu %35,4, 25-34 yaş grubu %30, 35-44 yaş grubu %18,3 ,45-54 yaş grubu %7,8, 55-64 yaş grubu %8,5 olduğu görülmüştür. En yoğun yaş grubu 15-34 yaş grubudur (%65). Maddeyi ilk kullanım yaş ortalaması 19’dur.
